Теппаи Қӯрғон (осорхонаи Бибихонум)

Вилояти Хатлон таърихи куҳан дошта, бо мавзеъҳои қадимаи хеш мавриди омӯзиши таърихнигорону саёҳони дохиливу хориҷӣ қарор гирифтааст. Мавқеи ҷуғрофӣ, ҷойгиршавии вилоят, обу ҳавои тоза ва чашмаҳои гуногуни шифобахши манотиқи гирду атрофи он дар нақшаи дурнамо барои сайёҳони тамоми гушаю канори дунё, аз ҷумла барои рушди сайёҳони экологӣ имконияти басо бузург дорад. Ғайр аз ин табиати зебою нотакрор ва мавзеҳои хушбоду ҳаво, растаниҳову чашмаҳои шифобахшаш метавонанд барои инкишофи соҳаи туризм дар вилоят васеъ истифода шаванд. Таҳлилҳои нишон медиҳанд, ки сол аз сол шумораи сайёҳони хориҷии ба вилоят ташрифоваранда зиёд гардида истодааст. Омилҳои зикршударо ба инобат гирифта, соҳаи туризмро дар вилоят ҳамчун соҳаи афзалиятнок муаррифӣ намудаанд.

Таваҷҷуҳи саёҳони дохиливу хориҷиро ёдгориҳои таърихиву фарҳангии вилоят ба худ ҷалб намудаанд, ки яке аз мавзеъҳо ин теппаи Қурғон ба шумор меравад.

Бостоншиносон сунъи будани интеппаро исбот карданд. Хоки теппаро аз соҳили наҳри “Ҷӯйбор” аз ҷойи ҳозираи заводҳои пахтатозакунӣ ва равғанкашӣ гирифтанд, менависанд баъзе муҳаққиқон.

Ғайр аз ин барои васеъ ва баландтар намудани хоктеппа ҳокими Лавкант “Андози хок” ҷори кардааст, ривоят мекунанд куҳансолон. Яъне дар дохили шаҳр бозори калон буда, аз атроф одамони бисёр ба ин ҷо меомаданд ва бо фармони ҳокими шаҳр ҳар як фарде, ки ба бозор меомад, бояд як хурҷин хок оварда ба теппа мерехт. Ҳамин тавр ин хоктеппа 40 метр аз ҷӯйбор баланд шудааст. Дар болои теппа қасри ҳокими Лавканд бо услуби асримиёнагӣ сохта шуд. Атрофи теппаро бо девори ғафс, ки дар болояш ароба бемалол гашта метавонист, маҳкам намуданд. Дар сохтмони девори қаср ғуломони бисёр кор мекарданд. Ғуломони ҳалокгардидаро баъзан ба наҳри ҷӯйбор мепартофтанд.

Бунёд ёфтани теппа тақозои замон буд. Яъне дар минтақаи нисбатан ҳамвор ҷойгир шудани ин водӣ барои пахас намудани душманон имконияти кам дошт. Агар теппа сохта дар болои он намезистанд, лашкари ҳоким дар ғафлат мемонд. Он вақтҳо қабилаҳои бодиянишин ба ҷойҳои обод тез-тез ҳуҷум мекарданд. Дар болои теппа истода дидбонон ҳуҷуми душманро пай мебурданду қаблан бар зидди онҳо тайёр мешуданд.

Дар давраи истиқлолияти Тоҷикистон (соли 1999) дар болои теппа яъне харобаи шаҳри қадим манораи нав сохтанду дар асоси ин манора Осорхонаи таърихию кишваршиносӣ ташкил намуда, ба он низ номи малика – Бибихонумро доданд. Ин осорхона дар рӯзи ҷашни 1100-солагии Давлати Сомониён кушода шуд. Лентаи рамзии кушодашавиро 4 сентябри соли 1999 Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бурида дарвозаи осорхонаро кушод.